İSİMLER (ADLAR)
Varlıkları veya kavramları karşılayan,onları bize belirgin
özellikleri ile tanıtan kelimelere ad (isim)denmektedir. Bir kelime mastar ekleri olan-mek, -mak ya da olumsuzluk ekleri olan -ma, -me eklerini almıyorsa o kelime addır.
saat, İzmir, melek,sevgi...
İsimler,
A)Varlıkların oluşlarına göre,
B)Varlıklara verilişine göre,
C)Varlıkların sayısına göre,
D)Yapılarına göre
olmak üzere dört başlıkta incelenebilir.
VARLIKLARIN OLUŞLARINA GÖRE İSİMLER
1) Somut İsimler: Beş duyu organımızdan en az biri ile algılayabildiğimiz isimlerdir.
soba, baston, bulut, hava, nem,ısı, sıcaklık...
2) Soyut İsimler: Beş duyu organımızın hiçbiriyle algılayamadığımız kelimelerdir.
insanlık(somutken ek alarak soyuta dönüşmüş), aşk, keder…
3) İş ve Eylem Gösteren İsimler: Kökü fiil (eylem) olan kelimelere “-mek, -mak, -ış, -iş, -me, -ma” ekleri [isim-fiil (ad-eylem) ekleri] getirilerek türetilen ve eylemin adı olan kelimelerdir. Bunlara “fiilimsi” (isim-fiil) de denir.
yazmak,okuyuş, uçuş, bakma…
VARLIKLARA VERİLİŞİNE GÖRE İSİMLER
1) Özel İsimler: Evrende tek olan, diğer varlıklara benzemeyen varlıkları tanıtan kelimelerdir.
Türkçe, İzmir,Van Gölü...
2) Tür (Cins) İsimleri: Aynı türden birçok varlığı karşılayan kelimelerdir.
masa,köpek,kitap…
VARLIKLARIN SAYILARINA GÖRE İSİMLER
1) Tekil İsimler: Tek bir varlığı karşılayan; -lar,-ler çoğul eklerini almamış isimlerdir..
araba,kasa,defter…
2) Çoğul İsimler: -ler,-lar çoğul ekini alarak aynı türden birçok varlığı karşılayanisimlerdir.
arabalar,kasalar,defterler…
3) Topluluk İsimleri: Çokluk eki almamış olsalar bile birden fazla varlığı karşılayan isimlerdir.
demet,sürü,ordu… Not: Topluluk isimleri -lar,-ler çokluk eklerini alabilir.
Örnek: "Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz'dir! İleri!
YAPI BAKIMINDAN İSİMLER
1) Basit İsimler: Hiçbir yapım eki almamış veya hiçbir kelime ile birleşmemişisimlerdir.Bunlar isim çekim eklerini alabilir.
saatler,kitabımdan…
2) Türemiş İsimler: İsim ya da fiil kök ve gövdelerinden yapım ekleri getirilerektüretilen isimlerdir.
yazgı,sevgi,kitaplık…
3) Birleşik İsimler: İki kelimenin birleşip kalıplaşmasıyla oluşan isimlerdir.
Kırıkkale, hanımeli, gülistan…
Not: Birleşik isimler iki fiilin birleşmesi veya bir isimle bir fiilin birleşmesi ile ortaya çıkabilir.
Örnek: fırdöndü, gecekondu, çekyat, biçerdöver...
9.SINIF DİL VE ANLATIM BÜTÜN KONULARA AŞAĞIDAKİ LİNKTEN ULAŞABİLİRSİNİZ
0 comments: